Na samom krajnjem istoku Srbije, tamo gde se granice dodiruju sa Bugarskom i Rumunijom, Negotin čuva priče o vinu, muzici i ljudima koji su oblikovali srpsku kulturu.
Grad je smešten na obalama reke Timok, okružen blagim brdima Negotinske krajine. Njegov ritam je mirniji, ljudi srdačniji, a atmosfera autentična.
Ovde se vino i muzika ne posmatraju kao atrakcija, već kao deo identiteta grada i njegove tradicije. To možete osetiti u razgovoru s meštanima, u starim kafanama u centru, i čuti u zvucima Mokranjčevih kompozicija koji i danas žive kroz lokalne festivale.
U narednim redovima otkrićete kako je ovaj grad kroz vekove sačuvao svoj identitet, koje znamenitosti i događaje ne smete propustiti i zašto bi, ako volite da putujete po Srbiji, Negotin bio savršena naredna destinacija.
Geografski položaj i kratak opis grada
Negotin se nalazi u samom srcu Negotinske krajine, na tromeđi Srbije, Bugarske i Rumunije. Od Beograda je udaljen oko 250 kilometara i to ga čini pristupačnom destinacijom za vikend putovanja.
Grad ima oko 15.000 stanovnika i poznat je po skladnom spoju kulturnog nasleđa, prirodnih lepota i vinske tradicije.
Zahvaljujući blizini Dunava, klima je blaga i pogodna za vinogradarstvo. Jesen je u ovom kraju mahom topla i suva – idealna za posetu vinarijama i istraživanje Rajačkih pimnica.
Centar grada je uređen i lepo održavan, sa brojnim kafićima i restoranima, a ljubitelji istorije će u neposrednoj blizini pronaći muzeje, crkve i spomenike posvećene znamenitim ličnostima Negotina.
U odnosu na druge gradove istočne Srbije, Negotin je manji i samim tim, nekako „topliji“ Grad je miran, uredan i bezbedan, savršen za porodična putovanja i parove koji vole da istražuju mala mesta po Srbiji.
Kratak pregled istorije Negotina
Negotin ima dugu i zanimljivu istoriju koja se prostire kroz nekoliko vekova.
Prvi tragovi naseljenosti potiču još iz rimskog perioda, kada je ovaj prostor bio važna tačka između dunavskog limesa i puteva koji su povezivali centralnu i istočnu Evropu.
U srednjem veku, područje današnjeg Negotina bilo je naselje od strateškog značaja, a svoj pravi razvoj grad je doživeo u 18. i 19. veku, kada je postao trgovački, kulturni i vojni centar Krajine.
Tokom Prvog i Drugog srpskog ustanka, Negotin je bio sedište ustaničke komande. U to vreme ovde su se donosile ključne odluke, a mnogi lokalni junaci ostali su upamćeni po svojoj borbi za oslobođenje.
Iz tog perioda potiče i veliki broj spomenika i zgrada koje i danas čuvaju duh epohe – kamene kuće sa visokim krovovima, široke ulice i trgovi koji svedoče o nekadašnjem značaju ovog mesta.
Stevan Mokranjac – srce kulturnog identiteta Negotina
View this post on Instagram
Negotin je posebno ponosan na ime Stevana Mokranjca (1856–1914), najpoznatijeg srpskog kompozitora i jednog od najvažnijih kulturnih simbola Srbije.
Njegovo detinjstvo i mladost u Negotinu oblikovali su muzički senzibilitet ovog kompozitora, a danas njegov lik i delo čine centralni deo kulturnog identiteta grada.
Rodna kuća Stevana Mokranjca, koja je pretvorena u muzej, jedno je od nezaobilaznih mesta za sve posetioce koji žele da razumeju dušu Negotina.
Arhitektura i duh starog Negotina
Arhitektura Negotina odražava različite slojeve istorije i svedoči o razvoju grada kroz vreme.
U starom jezgru, koje se prostire oko glavnog trga i ulica Hajduk Veljka i Kneza Mihaila, nalaze se građanske kuće iz 19. veka sa karakterističnim dvorištima, prozorima sa drvenim kapcima i ukrasnim gipsanim detaljima na fasadama. Neke od njih su obnovljene i danas služe kao galerije, kulturni centri ili male porodične radionice.
U središtu grada nalazi se Trg Stevana Mokranjca, oko kog su smeštene zgrade iz perioda između dva svetska rata – primeri jednostavne ali elegantne arhitekture tog doba. Glavne ulice popločane su i uređene drvoređima, dok su parkovi i zelene površine pažljivo održavani, što doprinosi prijatnoj atmosferi u centru.
Posebnu pažnju privlače i sakralni objekti, poput Crkve Svete Trojice, čija je monumentalna arhitektura iz 19. veka jedno od obeležja Negotina.
Na periferiji grada mogu se videti i primeri ruralne arhitekture Krajine – stare kuće od ćerpiča sa širokim tremovima i dvorištima punim vinove loze.
Iako je grad više puta stradao u ratovima i poplavama, uspeo je da sačuva svoj prepoznatljiv izgled i atmosferu.
Stari delovi grada odišu istorijom, dok novi kvartovi donose moderan ritam, stvarajući skladnu celinu koja oslikava duh ovog kraja.
Najvažnije znamenitosti koje treba videti
Negotin je pregledan grad, lako se obilazi pešice i ima jasno obeležene kulturne tačke. Većina znamenitosti nalazi se u samom centru, pa posetioci mogu da ih obiđu u toku jednog dana bez potrebe za prevozom.
Rodna kuća Stevana Mokranjca
Rodna kuća Stevana Mokranjca nalazi se u samom centru grada i danas je pretvorena u muzej posvećen životu i delu slavnog kompozitora.
Kuća datira iz 19. veka i čuva autentičan izgled – drveni podovi, niska vrata i jednostavan nameštaj svedoče o vremenu u kojem je Mokranjac živeo.
Postavka obuhvata lične predmete, rukopise i originalne Mokranjčeve notne zapise, koji su pažljivo očuvani i predstavljeni u okviru stalne postavke, kao i fotografije, dok se u dvorištu često održavaju koncerti i kulturni programi.
Cena ulaznice je simbolična, a muzej je otvoren svakog dana osim ponedeljkom, od 9 do 17 časova.
Crkva Svete Trojice i druge verske građevine
Crkva Svete Trojice, sagrađena 1833. godine, jedno je od arhitektonskih obeležja Negotina.
Podignuta u znak zahvalnosti za oslobođenje od Turaka, crkva je poznata po bogato oslikanom ikonostasu i freskama koje su radili poznati umetnici 19. veka, a u dvorištu se nalazi spomenik palim borcima.
Pored nje, vredi posetiti i Crkvu Svetog Nikole, manju ali veoma značajnu po svojoj istorijskoj ulozi u vreme ustanka, kao i Crkvu Svetog Đorđa u obližnjem selu Jabukovcu, poznatu po seoskom ambijentu i tradicionalnoj arhitekturi.
Sve crkve su aktivne i otvorene za posetioce tokom dana.
Muzeji i galerije
Glavni muzej u gradu je Muzej Krajine, smešten u zgradi stare škole iz 19. veka. Postavka obuhvata arheološke nalaze, etnografske predmete i istorijsku dokumentaciju o razvoju Negotina i Krajine.
Posebno su zanimljivi eksponati iz rimskog i turskog perioda, kao i kolekcija predmeta iz svakodnevnog života krajem 19. veka.
Muzej organizuje i tematske izložbe i radionice, pa je zanimljivo za one koji žele dublje da razumeju lokalnu tradiciju.
Pored muzeja, u gradu postoji i Galerija „Dobrica Milutinović“, koja prikuplja radove lokalnih i nacionalnih umetnika, kao i Galerija Savremenih likovnih umetnika koja se nalazi u staroj kući u centru grada i često menja postavke tokom godine.
Spomenici i trgovi
U Negotinu se nalazi više spomenika koji svedoče o bogatoj istoriji grada. Najpoznatiji je Spomenik Hajduk Veljku Petroviću, narodnom junaku iz Prvog srpskog ustanka, koji dominira centralnim trgom.
Nedaleko od njega je i Spomenik Stevanu Mokranjcu, okružen klupama i drvoredom.
Trg Stevana Mokranjca je uređen i živahan, okružen kafanama, galerijama i malim radnjama koje čuvaju duh starog Negotina.
U letnjim mesecima često se ovde održavaju koncerti, sajmovi i lokalne manifestacije, što čini ovaj trg srcem društvenog života grada.
Aktivnosti u Negotinu i okolini
Osim kulturnih znamenitosti, Negotin nudi i mnoštvo aktivnosti za posetioce koji žele da dožive grad u potpunosti.
Od poseta vinarijama do obilaska prirodnih lokaliteta u okolini, svaka aktivnost je prilika da se bolje razume duh Negotinske krajine.
Posete vinarijama i vinskim putevima
Negotinska krajina poznata je po vrhunskim vinima. U okolini grada nalazi se više vinarija koje su otvorene za posetioce tokom cele godine. Najpoznatije su vinarije „Matalj“, „Raj“, „Bukovo“ i „Vimmid“.
Svaka od njih nudi degustacije, obilazak podruma i mogućnost kupovine vina direktno od proizvođača.
Vinarija „Matalj“ poznata je po svom crvenom vinu Kremen Kamen, dok vinarija „Raj“ u selu Rajac nudi autentičan ambijent starih vinskih podruma u kamenu.
Posete vinarijama je najbolje zakazati unapred, naročito u periodu od novembra do marta, kada su grupe manje, pa domaćini imaju vremena da posvete pažnju svakom gostu.
Rajačke pimnice
Rajačke pimnice su jedinstven kompleks vinskih podruma, udaljen oko 25 kilometara od Negotina. Sagrađene su između 18. i 19. veka i danas predstavljaju pravi spomenik vinskoj tradiciji ovog kraja.
Kompleks čini oko 200 kamenih podruma, raspoređenih oko centralnog trga. Svaki podrum ima domaćina koji posetiocima nudi degustaciju lokalnih vina, najčešće crvenih sorti poput Vranaca i Gamaya, uz objašnjenje o načinu čuvanja i tradiciji vinogradarstva u ovom kraju.
Mesto je posebno atraktivno u jesen, tokom berbe, kada se održavaju događaji posvećeni vinu i lokalnim proizvodima.
Rajačke pimnice su pod zaštitom države kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Prirodne atrakcije i aktivnosti u okolini
U blizini Negotina nalazi se više prirodnih lokacija koje vredi posetiti.
Borsko jezero, udaljeno oko 40 kilometara od Negotina, nekada je bilo popularno mesto za odmor i kupanje, ali poslednjih godina zbog rudarskih aktivnosti u Boru kvalitet vode i bezbednost okoline varira.
Trenutno se preporučuje za kraće izlete i šetnje, dok se za kupanje i odmor preporučuju alternativne lokacije poput Dunavskih plaža kod Kladova ili jezera u Zaječaru.
Ljubitelji planinarenja mogu obići obronke planine Deli Jovan, koja nudi više uređenih staza i vidikovaca sa kojih se pruža pogled na celu Negotinsku krajinu.
Onima koji vole aktivan odmor, zanimljiva bi bila biciklistička tura duž Dunavske rute, koja prolazi blizu Negotina i povezuje ga sa Kladovom i Donjim Milanovcem.
Ova ruta je dobro označena, sa odmorištima i mapama, što je čini pogodnom i za porodice sa decom.
U okolini se nalaze i prirodna vrela, stari mostovi i manje poznati vidikovci koje lokalni vodiči rado pokazuju posetiocima.
Svaka od ovih lokacija omogućava miran boravak u prirodi i priliku da se otkrije manje poznata, ali autentična strana Negotinske krajine.
Gde jesti u Negotinu – lokalna gastronomija
Negotin ima razvijenu gastronomsku scenu koja kombinuje tradicionalna jela istočne Srbije i moderan pristup pripremi hrane.
Tradicionalna jela Negotinske krajine
Negotinska kuhinja zasniva se na jednostavnim, ali bogatim ukusima.
Najpoznatija jela su paprikaš od divljači, pasulj sa kobasicom, svinjske pečenice i domaće pite sa sirom.
Posebno mesto zauzima riblja čorba, koju lokalni ugostitelji pripremaju po receptima koji se prenose generacijama. Na svakoj trpezi naći ćete i domaće vino ili rakiju od dunje, koja je ovde posebno cenjena.
U mnogim restoranima može se probati i tradicionalni negotinski sir, kao i domaći ajvar i slatko od kajsija.
Ovi proizvodi često dolaze direktno iz lokalnih domaćinstava, pa se mogu kupiti i kao suvenir.
Preporučeni restorani i kafane
- Hajduk Veljkov Raj (centar) – Tradicionalni roštilj i jela ispod sača, porcije obilne, usluga brza. Lociran je odmah uz centralne ulice i savršen da u njemu napravite pauzu tokom obilaska znamenitosti. Gosti najčešće hvale ćevape i domaći hleb, a bašta je mirna i uredna. Radno vreme promenljivo po sezoni, a večeru vikendom vredi rezervisati.
- Sur 202 Plus (ul. Hajduk Veljka) – Jedno od popularnijih mesta koja nude jela sa roštilja. Meni je jednostavan, fokus je na sveže pečenom mesu i salatama. Karakteriše ga dobar odnos cene i kvaliteta- U vreme rućka zna da bude gužva, pa je možda bolje rezervisati. Dostupne su usluge dostave, a postoji i mogućnost da se hrana naruči i ponese.
- Kafanica Negotin (centar) – Mala gradska kafana sa domaćim jelima. U ponudi su pasulj, punjene paprike, pite i supe. Atmosfera je neformalna, a u njoj često odsedaju lokalci. Cene su umerene, a dnevna jela često rotiraju. Dobra je opcija za kratku pauzu u gradu.
- Dobar dan (gradska zona) – Savremeniji bistro sa kombinacijom lokalnih i međunarodnih jela. Stabilne ocene, pristojan izbor testenina i salata, uz nekoliko mesnih specijaliteta. Unutrašnjost je uredna, a usluga brza.
- Pimnica Perić (Rajačke pimnice, ~25 km) – Radi u sklopu vinskog kompleksa i nudi tradicionalna jela u rustičnom prostoru, koja se uparuju sa lokalnim vinima. Potrebna je rezervacija posebno van sezone i za veće grupe. Domaća predjela, pasulj i gulaš su standard, a degustacije se organizuju kada je termin unapred dogovoren.
Radna vremena ovih mesta i jelovnici menjaju se sezonski. Vikendom i tokom manifestacija preporuka je da se mesto u restoranu rezerviše.
Većina mesta prima kartice, ali za pimnice i manje lokale pripremite gotovinu.
Gde odsesti: pregled smeštaja u Negotinu
Izbor smeštaja u Negotinu pokriva gradske hotele i hostele, komforne apartmane u centru i autentične etno-kuće u Rajačkim pimnicama.
- Hotel Inex Negotin (centar) – Jedini hotelski objekat u užem centru grada koji funkcioniše u sklopu kompanije Inex. Hotel raspolaže jednostavno uređenim sobama, restoranom i privatnim parkingom. Gosti u recenzijama najčešće ističu čistoću, ljubaznost osoblja i odličnu lokaciju odmah pored glavnog trga. Pogodan je za kraće boravke, poslovna putovanja i turiste koji žele smeštaj sa doručkom i sigurnim parkingom. Wi‑Fi je stabilan i besplatan u svim delovima hotela.
- Hostel Olimpik (Negotin) – Povoljan smeštaj sa dvorištem, restoranom i barom u sklopu objekta. Sobe su osnovne ali čiste, a osoblje raspoloženo da pomogne oko lokalnih informacija. Dobar izbor za putnike koji traže nižu cenu i fleksibilnost, kao i za grupe ili bicikliste.
- Apartment Panorama (centar) – Apartmanski smeštaj sa kuhinjom, privatnim parkingom i dobrim internetom. Gosti ističu korektan odnos cene i kvaliteta. Praktično za porodice koje žele da same spremaju obroke i potrebno im je više prostora.
- Green Apartment (gradska zona) – Moderan i dobro ocenjen apartman koji se nalazi u mirnom delu Negotina, na desetak minuta hoda od centra. Gosti u recenzijama ističu izuzetnu čistoću, udoban nameštaj i pažljivog domaćina koji uvek izlazi u susret. Kuhinja je potpuno opremljena, što pogoduje dužim boravcima. Parking i Wi‑Fi su besplatni, a lokacija omogućava brz pristup prodavnicama i restoranima u okolini.
- Royal Apartmani / Bela Vila (Negotin) – Popularni apartmani sa visokim ocenama gostiju zbog urednosti, udobnosti i prijatne komunikacije sa domaćinima. Lokacije su u širem centru, pa se znamenitosti mogu obići i pešice. Dobro rešenje za parove koji traže komfor i privatnost.
- Vila Milenović (Rajačke pimnice, Rajac ~25 km) – Etno-kuće u sklopu pimnica, sa domaćinskom atmosferom, sobama sa pećima za hladne dane i velikim dvorištem. Gostima se dopada autentičan ambijent i mogućnost da dan započnu doručkom od lokalnih proizvoda i nastave degustacijom vina kod komšija u pimnicama.
- Pimnica Perić – etno smeštaj (Rajac ~25 km) – Sobe u domaćinstvu porodice Perić i degustacioni restoran u sklopu objekta. Praktična baza za istraživanje celog kompleksa pimnica i vinskih podruma. Domaćini nude degustacije i savete za obilazak vinskih kuća u okolini. Rezervacija poželjna, naročito vikendom i tokom berbe.
Većina gradskih apartmana i pansiona nudi besplatan Wi‑Fi i parking uz rezervaciju.
U pimnicama i manjim domaćinstvima plaćanje se vrši gotovinom.
Korisni saveti za putovanje u Negotin
Negotin je lako dostupan i jednostavan za obilazak, ali nekoliko praktičnih informacija može vam uštedeti vreme i učiniti putovanje prijatnijim.
Kako doći i kada posetiti Negotin
Od Beograda do Negotina vodi glavni putni pravac preko Požarevca i Kladova, dug oko 250 kilometara, dok se iz Niša do grada stiže preko Zaječara za otprilike tri sata vožnje.
Putevi su u dobrom stanju, ali u zimskim mesecima obavezna je upotreba zimske opreme zbog mogućih poledica na prevojima.
Grad ima i redovne autobuske linije iz Beograda, Niša, Zaječara i Kladova, sa više polazaka dnevno. Autobuska stanica nalazi se na oko pet minuta hoda od centra, pa se većina smeštaja i znamenitosti može lako dosegnuti pešice.
Za planiranje posete najbolje je izabrati proleće ili ranu jesen, kada su temperature prijatne, a vinogradi i priroda u punom sjaju. Letnji meseci su topliji, ali pogodni za obilazak Rajačkih pimnica i organizaciju vinske ture, dok je zimski period mirniji i cenovno pristupačniji, mada pojedine vinarije tada rade skraćeno.
Događaji i manifestacije tokom godine
- Mokranjčevi dani (septembar): Najpoznatija kulturna manifestacija u Negotinu, posvećena kompozitoru Stevanu Mokranjcu. Tokom sedam dana grad postaje domaćin horovima i muzičarima iz cele zemlje, a koncerti se održavaju u crkvama, školama i na otvorenom trgu. Program obuhvata i izložbe, radionice, kao i svečano polaganje cveća ispred spomenika Mokranjcu.
- Sabor vina u Rajačkim pimnicama (oktobar): Najautentičniji događaj Negotinske krajine koji slavi vino, tradiciju i gostoljubivost domaćina. Tokom sabora, svaki podrum u Rajačkim pimnicama otvara svoja vrata za degustacije, dok sviraju lokalni orkestri, a jela se pripremaju na otvorenom. Događaj okuplja vinare, proizvođače hrane i posetioce iz čitavog regiona. Atmosfera je živopisna i vesela.
- Dani Negotina (maj): Centralna gradska manifestacija koja obeležava dan opštine Negotin. Tokom tri dana organizuju se koncerti, takmičenja, sajam rukotvorina, kao i sportske aktivnosti za decu i odrasle. Trg Stevana Mokranjca postaje glavno mesto okupljanja, dok je večernji program bogat muzičkim nastupima poznatih izvođača.
- Etno festival u selu Sikole (jul): Manifestacija koja okuplja ljubitelje narodnih običaja, rukotvorina i domaće hrane. Tokom festivala žene prikazuju stare zanate, pripremaju tradicionalna jela i izlažu rukotvorine. Posetioci mogu probati domaći hleb, sir i rakiju, dok večernji program obično uključuje nastupe folklornih ansambala i muzičare iz regiona.
Negotin – gradi vina, muzike i tradicije
Malo koji grad u Srbiji spaja toliko različitih slojeva istorije, kulture i prirodne lepote kao Negotin.
Jedna od zanimljivosti koja osvetljava poseban duh ovog kraja jeste činjenica da su Rajačke pimnice 2023. godine uvrštene na tentativnu listu UNESCO svetske baštine kao jedinstven primer vinskog sela u jugoistočnoj Evropi.
Time je Negotin postao deo savremene kulturne karte Evrope.
Njegovi trgovi, muzeji i vinarije su vredne turističke tačke, ali i delići živog nasleđa koji se prenose s generacije na generaciju.
U njemu se još uvek može čuti pesma, osetiti miris grožđa u jesen, ili popiti vino u podrumu čije su zidove slagali preci današnjih domaćina.